Sytuacja gospodarcza Polski, podobnie jak innych tzw. demoludów, stawała się coraz gorsza. Polscy komuniści, biorąc przykład z reform Gorbaczowa w ZSRS, również decydowali się na pewną liberalizację systemu. Pod koniec lat 80. przez Polskę przetoczyły się nowe fale strajków, a komuniści, próbując ratować swoją sytuację, zdecydowali się na rozpoczęcie rozmów z umiarkowaną częścią opozycji. Efektem tzw. Okrągłego Stołu było zorganizowanie 4 czerwca 1989 r. pierwszych w bloku wschodnim częściowo wolnych wyborów. Okazały się one dużym sukcesem odrodzonej „Solidarności” i pokazały bardzo wyraźnie, jak niskim poparciem społecznym cieszy się partia komunistyczna. Jakkolwiek, zgodnie z przedwyborczymi ustaleniami, komuniści mieli zagwarantowaną większość w nowym parlamencie, to powołany na premiera komunista, gen. Czesław Kiszczak, nie zdołał utworzyć rządu. Udało się to natomiast przedstawicielowi opozycji, Tadeuszowi Mazowieckiemu, który stanął na czele szerokiej koalicji z udziałem wszystkich partii zasiadających w sejmie. 29 grudnia 1989 r. nazwę państwa zmieniono na Rzeczpospolita Polska. W 1990 r., w wyniku całkowicie już wolnych wyborów, nowym prezydentem Polski został przywódca „Solidarności”, Lech Wałęsa.

Podobnie jak w wielu innych byłych krajach bloku wschodniego, również w Polsce oderwani od władzy komuniści przemianowali się na socjaldemokratów. Co więcej, udawało im się, w wyniku demokratycznych wyborów, sprawować rządy w niepodległej Polsce (1993-1997, 2001-2005), a były komunista Aleksander Kwaśniewski aż przez dwie kadencje sprawował urząd prezydenta Polski (1995-2005). W 2002 r. została odtworzona także Komunistyczna Partia Polski, nie notująca jednak praktycznie żadnego poparcia w społeczeństwie. Warto odnotować, że w 2015 r. KPP wezwała do bojkotu wyborów parlamentarnych, nawiązując tym samym do najgorszych tradycji swojej przedwojennej imienniczki.