Stając się panem sytuacji KPCh przystąpiła do gruntownej przebudowy porządku społeczno-ekonomicznego, bezwzględnie wykorzystując nierówności i napięcia występujące w lokalnych wspólnotach. Reforma rolna wiązała się ze stygmatyzacją właścicieli ziemskich i bogatych chłopów. Grupa ta, licząca w momencie powstania ChRL ok. 10-15 milionów osób, poddana została eksterminacji, z której liberalizacji polityki władz u schyłku lat siedemdziesiątych doczekało zaledwie 10-15%. „Kułacy” padali ofiarami egzekucji, w które często angażowano wiejską biedotę, zaludniali sieć obozów – ocenia się, że trafiło do nich 4-6 milionów osób – bądź objęci zostali stałym nadzorem władz lokalnych. Przykładowo we wsi Długi Łuk w prowincji Shanxi wdrażając reformę rolną zabito piętnaście osób, w tym całą rodzinę przewodniczącego miejscowej organizacji katolickiej. Zamknięto kościół, biednych wieśniaków za objawy solidarności z bogatymi bito i pozbawiano mienia, zastraszano poszukując „feudalnych przodków” do trzeciego pokolenia wstecz, podczas przesłuchań stosowano tortury, niszczono groby.

W 1950 r. rozpoczął się cykl kampanii skierowanych przeciw podejrzanej klasowo części populacji miast, przy czym, podobnie jak na obszarach wiejskich, ogromną władzę przyznano lokalnym sekretarzom. Liczba ofiar przeprowadzonych wówczas egzekucji szacowana jest na około milion. Kilkaset tysięcy osób nie wytrzymując prześladowań popełniło samobójstwo. Los członków miejskich elit dokumentuje przypadek Harry’ego Wu, twórcy fundacji dokumentującej zbrodnie chińskich komunistów – Laogai Research Foundation. Urodził się w Szanghaju w roku 1937 w dobrze sytuowanej, katolickiej rodzinie, która jednak z nadzieją przyjęła zwycięstwo KPCh, licząc na stabilizację i pokój. Nadzieje te legły w gruzach, kiedy w 1952 r. ojciec Wu, urzędnik bankowy, został zatrzymany i przez miesiąc był poddawany przesłuchaniom w celu wymuszenia fałszywych zeznań, obciążających przełożonego. Odmowa kosztowała przeniesienie do gorzej płatnej pracy. W 1955 Harry Wu rozpoczął studia na uniwersytecie w Pekinie, starając się unikać politycznego zaangażowania. W roku 1957, kiedy Mao Zedong rozpoczął kolejną z kampanii, której deklarowanym celem była naprawa funkcjonowania partii, zmuszony został do udziału w publicznym spotkaniu i wywołany do wygłoszenia krytyki KPCh. Wykonanie zadania okazało się kosztowne. Po kilku miesiącach na kolejnym spotkaniu Wu został publicznie napiętnowany i wezwany do złożenia samokrytyki. Odtąd poddawany był regularnym represjom, by ostatecznie, w finale kolejnego seansu, podczas którego każdy z kolegów z roku wygłosił akt oskarżenia, zostać skazanym na reedukację przez pracę w Laogai – potężnym systemie obozów pracy przymusowej, zorganizowanym pod okiem sowieckich doradców. Wu spędził tam dziewiętnaście lat. Był jednym z rzeszy 40-50 milionów Chińczyków, których spotkał podobny los. Matka Harry’ego Wu nie wytrzymując nieustannej presji, popełniła samobójstwo, siostra uciekła za granicę, brata wygnano do pracy w jednym z granicznych regionów. Drugi, pobity przez policję, doznał trwałych uszkodzeń mózgu, kilka lat później, w wyniku kolejnego pobicia, zmarł. Harry Wu po zwolnieniu z obozu wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie z czasem zajął się przybliżaniem opinii publicznej kwestii łamania praw człowieka w ChRL. W latach dziewięćdziesiątych jako obywatel amerykański kilkakrotnie odwiedzał Chiny, zbierając informacje na temat traktowania więźniów. W roku 1995 został zatrzymany przez chińskie władze i skazany na piętnaście lat więzienia za „wykradanie tajemnic państwowych”, jednak dzięki międzynarodowej presji deportowano go do USA.

Nie przebrzmiały jeszcze echa czystek, kiedy Mao Zedong ogłosił w latach 1957-1958 założenia planu, który kosztować miał życie dziesiątek milionów mieszkańców Państwa Środka. Przeprowadzone równocześnie przymusowa kolektywizacja i industrializacja, miały, zgodnie z zapowiedziami kierownictwa partii, zapewnić ChRL miejsce wśród czołowych gospodarek świata. Klęska eksperymentu była oczywista już w roku 1959, na co wskazywała część partyjnych elit. Reakcją Mao była jednak intensyfikacja przewidzianych planem działań, co doprowadziło do drastycznego spadku produkcji rolnej i w konsekwencji do głodu na niespotykaną wcześniej skalę. Do roku 1961 zmarło według różnych szacunków od 18 do 43 milionów ludzi, przy czym ok. 2,5 miliona w wyniku bicia i tortur, a 1-3 miliona w efekcie samobójstw.

Klęska Wielkiego Skoku, pogarszające się relacje z ZSRR, nasilająca się krytyka w łonie partyjnego kierownictwa poważnie osłabiły pozycję Mao Zedonga. W celu odzyskania władzy przewodniczący KPCh wezwał w 1966 r. do oczyszczenia społeczeństwa z reliktów kapitalizmu i tradycji oraz do walki z elementem burżuazyjnym i rewizjonistami, którzy przeniknąć mieli nawet do rządu i najwyższego kierownictwa partii. W odpowiedzi młodzież formować zaczęła oddziały Czerwonej Gwardii. Rozfanatyzowani studenci i uczniowie, korzystając z ochrony wojska, przystąpili do rozprawy z pozostałościami dawnego porządku, terroryzując kadrę uniwersytecką, dokonując czystek we władzach, linczując ludzi za niewłaściwy strój czy nieznajomość cytatów Mao, dewastując świątynie i cmentarze, paląc biblioteki, prześladując mniejszości narodowe i etniczne. Siły konserwatywne w łonie partii zaczęły organizować opór, kraj pogrążył się w konfliktach, przybierających nieraz postać lokalnych wojen domowych. Ostatecznie porządek przywróciła armia, a miliony czerwonogwardzistów wysłano przymusowo na wieś. Liczbę śmiertelnych ofiar wydarzeń znanych jako „rewolucja kulturalna”, szacuje się na 400 tysięcy do 3 milionów.