Awangarda nowego porządku

W „Manifeście komunistycznym” Marks i Engels jako źródło konfliktów społecznych wskazywali podział na klasy - wyzyskujących posiadaczy oraz wyzyskiwanych pracujących. Stawiali jednocześnie tezę, że walka pomiędzy nimi jest nieprzerwana i permanentna, a może ją zakończyć jedynie „rewolucyjna przebudowa społeczeństwa jako całości albo wspólna zagłada”. Siłą zdolną wprowadzać w życie rewolucyjne przeobrażenia był według Marksa i Engelsa proletariat, ponieważ tylko on miał w niej faktyczny interes. Przeszkodami, które utrudniały proletariuszom zrozumienie swojej dziejowej misji, miały być przede wszystkim religia i nacjonalizm. Komuniści z kolei mieli być jedyną świadomą i postępową częścią partii robotniczych we wszystkich krajach, swoistą awangardą nowego porządku społecznego. I to właśnie im przysługiwała kierownicza rola w zadaniach ukształtowania proletariatu w klasę, obalenia panowania burżuazji, a w końcu zdobycia politycznej władzy.

W 1859 r. ukazało się dzieło Karola Darwina „O pochodzeniu gatunków”. Utwierdziło ono Marksa o dziejowej konieczności likwidacji „odpadków”. Sam stwierdził, że Darwin dał „naukowe podstawy potwierdzające historyczną konieczność walki klasowej i uzasadnił konieczność pozbycia się jednostek nie nadążających za ideałami rewolucji”.

Swoistym ukoronowaniem myśli politycznej Marksa i Engelsa stał się, wydany w 1867 r., pierwszy tom monumentalnego „Kapitału”, w którym znalazła się przede wszystkim analiza i krytyka społeczeństwa kapitalistycznego.

Wnikliwa lektura licznych publikacji Marksa i Engelsa może uprawniać do twierdzenia, że byli to pierwsi w dziejach filozofowie, którzy dopuszczali, a nawet w pewien sposób uzasadniali to, co w XX wieku określono mianem ludobójstwa, jako środek prowadzący do wcielenia w życie swoich idei.