Ateizm Państwowy

Propaganda antykościelna w PRL

Propaganda antykościelna w PRL-u

Propaganda komunistyczna mająca na celu zlaicyzowanie Polaków była realizowana na dwa sposoby. Po pierwsze, propagowano nowe, socjalistyczne ideały, a po drugie próbowano doprowadzić do skompromitowania Kościoła. Cele te realizowano poprzez prasę, radio, plakaty i telewizję, jednocześnie zlikwidowano niezależne tytułu prasowe i wydawnictwa, wprowadzając cenzurę. Inną formą propagandy było całkowite ignorowanie Kościoła. W literaturze, sztuce, teatrze i filmie prezentowano jedynie zlaicyzowany obraz świata.

Publikacje

Walka z Kościołem była prowadzona już od 1945 r. na łamach pism takich jak: ,,Kuźnica” i ,,Odrodzenie”, które w 1950 r. połączyły się w czasopismo o nazwie ,,Nowa Kultura”. Inne pismo ,,Arkona” w sposób krytyczny i mijający się z prawdą opisywało historię Kościoła katolickiego. Kościołowi zarzucano, że nie popiera postępu i neguje rozwój techniki. Negowano kulturotwórczą rolę Kościoła na przestrzeni wieków, utożsamiano Kościół jedynie z zakonem krzyżackim lub przedstawiano go jako narzędzie do zbierania dziesięciny. W 1948 r. na łamach ,,Głosu Ludu” pojawił się propagandowy artykuł o rzekomym występowaniu Watykanu przeciwko polskim granicom zachodnim. W rysunkach satyrycznych często stosowano porównane – chudy i wynędzniały robotnik oraz gruby ksiądz lub zakonnik.

Pisma artystyczne zarzucały proboszczom brak dbałości o kościoły. Mniej więcej do końca 1948 r. w prasie można było znaleźć fotografie budynków sakralnych z różnych miast Polski. Od 1949 r. ich miejsce zajęły fotografie budowli Związku Radzieckiego, nowych fabryk itp. W 1950 r. zlikwidowano instytucje, które do tej pory zajmowały się kształceniem dorosłych, a na ich miejsce powołano Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, w którym zatrudniono ludzi bez jakichkolwiek doświadczeń oświatowych, ale o zdecydowanej orientacji politycznej. TWP wydawało. miesięcznik ,,Wiedza i życie”. Celem czasopisma było wychowanie nowego materialistycznego człowieka, ,,światopogląd religijny” miał zostać zastąpiony przez ,,światopogląd naukowy”.

W prasie starano się ośmieszyć księży. W czasopiśmie ,,Szpilki” z sierpnia 1949 r. przedstawiono karykaturę ks. Władysława Gurgacza z pistoletem w dłoni i określono go ,,jednym z przywódców zbrodniczej bandy”. Duchowni skazani w procesie kurii krakowskiej byli przedstawiani jako szpiedzy Watykanu.

Propagandę antykościelną znajdujemy również w książkach z okresu stalinowskiego. W powieści ,,Obywatele” Kazimierza Brandysa nakreślona została karykaturalna postać księdza Leśniaka. J. Andrzejewski w książke ,,Wojna skuteczna, czyli opis bitew i potyczek z zadufkami” opisał Kościół katolicki jako miejsce, w którym oparcie znajdują wrogowie ,,nowego świata”: kułacy i burżuazja.

Działalność Andrzeja Nowickiego

Rozpowszechnianiem ateizmu zajmowały się organizacje takie jak: Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli (SAiW), Towarzystwo Szkoły Świeckiej (TSŚ), Polskie Towarzystwo Religioznawcze (PTR), Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej (TKKŚ). Jednym z założycieli Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli był Andrzej Nowicki, czołowy przedstawicieli propagandy antykościelnej. Świadczą o tym już same tytuły jego książek: ,,Papieże przeciw Polsce” (1949) czy ,,Kłopoty rodzinne papieży” (1950). W wydawanym przez siebie tygodniku ,,Świat i Polska” Nowicki oskarżał papieża Piusa XII i Watykan o ,,podżeganie do kolejnej wojny światowej, prohitlerowską postawę w czasie wojny oraz niechęć do pokojowo nastawionego ZSRR”.

Orędzie biskupów niemieckich

,,Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusie” z 18 XI 1965 r. miało na celu pojednanie obu narodów oraz podkreślenie prawa Polski do Ziem Zachodnich. Partia odebrała orędzie jako naruszenie monopolu partii w polityce zagranicznej i postanowiła wykorzystać ten dokument w propagandzie antykościelnej. Przy pomocy nagonki prasowej władzom udało się utrwalić przekonanie, że biskupi działali wbrew interesom państwa, przekroczyli swoje kompetencje i weszli w sferę zarezerwowaną dla rządu PRL. Artykuły krytykujące polskich biskupów pojawiły się m.in. na łamach ,,Życia Warszawy”, ,,Słowa Powszechnego” i ,,Trybuny Ludu”. Nagonka na biskupów trwała rok, a w argumentacji dominował wątek rewizjonistyczny. Twierdzono, że polscy biskupi wspierają ,,rewizjonistyczną politykę” Niemiec i zamydlają oczy opinii światowej słowami o pojednaniu i przebaczeniu.

Propaganda podczas Milenium Chrztu Polski

Władzę były zaniepokojone programem prymasa Wyszyńskiego, który dotyczył Milenium Chrztu Polski i zaplanowały alternatywne obchody o charakterze świeckim. Jedną z wytycznych Komitetu Centralnego PZPR na Obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego była popularyzacja ,,naukowej i laickiej koncepcji dziejów Polski, ze szczególnym uwypukleniem roli postępowych sił społecznych”. Promowanie przez władze tradycji Lenina, Gwardii Ludowej czy PPR wypadło groteskowo na tle tysiącletnich symboli wiary i narodu. Aby odciągnąć wiernych od uroczystości kościelnych obchodów na Jasnej Górze partia zorganizowała wiec w Katowicach oraz mecz Polska – Węgry na Stadionie Śląskim. Nie wydano zgody na przyjazd do Polski papieża Pawła, nie dopuszczono do występu ,,Poznańskich Słowików” na Jasnej Górze. Pomimo licznych utrudnień w nabożeństwie tysiąclecia na Jasnej Górze 3 maja 1966 roku wzięło udział od 300-500 tysięcy wiernych. VI ,,Trybuna” Ludu oskarżała kard. Wyszyńskiego o to, że za pomocą uroczystości milenijnych dąży do rozbicia narodu i „oderwania Polski od ZSRR”.

Działalność Jerzego Urbana

Jerzy Urban (w latach 1981-1989 rzecznik prasowy rządu), przy pomocy swoich wystąpień telewizyjnych i artykułów w gazetach starał się zdyskredytować duchowieństwo. Główną tezą, jaką w nich kolportowano, było zaangażowanie polityczne duchownych wraz ze wskazywaniem konkretnych przykładów. W 1984 r., na miesiąc przed zabójstwem ks. Jerzego Popiełuszki, Urban opublikował tekst ,,Seanse nienawiści”, krytykujący księdza jako Savanarolę antykomunizmu. Swoją działalność antyklerykalną Urban prowadzi do dziś w wydawanym od 1990 r. pismie ,,NIE”.

Rok 1848
Rok 1867
Rok 1903
Rok 1905
Lata 1914-1918
02.1917
04.1917
Rok 1918
Lata 1918-1919
01.1919
2-6.03.1919
23.03.1919
Lata 1919-1920
Lata 1919-1921
Rok 1921
Rok 1922
01.1924
Rok 1926
Rok 1929
Lata 1934-1938
Lata 1936-1939
Rok 1937
Rok 1939
Lata 1940-1941
Rok 1940
Rok 1941
Rok 1943
Rok 1943 i rok 1945
02-03.1944
05.1944
05-08.1945
Lata 1945-1948
Rok 1947
Lata 1948-1949
09.1949
08.1949
10.1949
Lata 1950-1953
Rok 1953
Rok 1955
02.1956
06.1956
10-11.1956
10.1957
11.1957
Rok 1958
Rok 1959
Rok 1961
Rok 1962
Rok 1964
Rok 1966
01-08.1968
09.1968
01.1970
Rok 1973
04.1975
Rok 1978
Lata 1979-1989
Lata 1980-1981
Rok 1985
06.1989
04.1989
wiek XXI
"Manifest komunistyczny"
"Kapitał"
Bolszewicy
Rewolucja 1905 roku w Rosji
I wojna światowa
Rewolucja lutowa w Rosji
Lenin w Piotrogrodzie
Armia Czerwona
Rewolucja w Niemczech
Dekozakizcja
Powstanie Kominternu
Węgierska Republika Rad
Czerwony terror
Wojna polsko-bolszewicka
Powstania chłopskie i NEP
Powstaje ZSRS
Śmierć Lenina, Stalin u władzy
Podstawy marksizmu kulturowego
Kolektywizacja rolnictwa w ZSRS
Stalinowska wielka czystka
Wojna domowa w Hiszpanii
Operacja Polska
Pakt Ribbentrop-Mołotow
Represje wobec Polaków
Aneksja państw bałtyckich
Hitler atakuje ZSRS
Sprawa katyńska
Konferencje Wielkiej Trójki
Kaukaz
Tatarzy krymscy
Klęska III Rzeszy i Japonii.
Stalinizm w Europie Śr.-Wsch.
Doktryna Trumana
Blokada Berlina Zachodniego
Dwa państwa niemieckie i NATO
Powrót tzw. szkoły frankfurckiej
Chiny państwem komunistycznym
Wojna koreańska
Śmierć Stalina
Układ Warszawski
XX Zjazd KPZR
Poznański Czerwiec
Powstanie Węgierskie
Sputnik
Zaczyna się wojna wietnamska
Początek reform "Wielki Skok"
Rewolucja na Kubie
Drugi kryzys berliński
Kryzys kubański
Chruszczow odsunięty od władzy
Rewolucja kulturalna w ChRL
Praska wiosna
Doktryna Breżniewa
Robotniczy bunt w Polsce
,,Archipelag GUŁag”
Kambodża
Polak Karol Wojtyła papieżem
Wojna w Afganistanie
Polska Solidarność
Gorbaczow u władzy
Wybory w Polsce
Masakra na placu Tiananmen w Pekinie
W XXI wieku